Teorii dotyczących motywacji, tego skąd się ona bierze i jak ją w sobie wzbudzić, oraz teorii dotyczących motywowania, czyli tego jak motywację wzbudzać i utrzymywać u innych, powstało bardzo wiele. Zaczerpnęliśmy z kilku z nich, aby pomagać naszym Pacjentom osiągać lepsze efekty terapii. Poniżej przedstawiamy pokrótce z jakich narzędzi motywowania korzystamy w codziennej pracy z Pacjentem.
1. Przekonanie
motywacja = własny cel + przekonanie, że cel jest osiągalny
Trudno wymagać od kogokolwiek, aby angażował się w przedsięwzięcie, które uważa za bezcelowe. Jeżeli Klient nie wierzy w to, że może odzyskać swoje dawne życie, lub że może znacznie zwiększyć swoją samodzielność – po prostu nie będzie się przykładał do ćwiczeń. Kropka.
Najsmutniejsze w tym to, że znaczna poprawa w większości przypadków JEST MOŻLIWA! Nawet wiele lat po udarze można osiągnąć niebanalne efekty. Mózg ludzki ma bowiem ogromne możliwości – trzeba je tylko umiejętnie wykorzystywać.
Jak przekonujemy? Zwykle najlepiej sprawdzają się: dowody naukowe, statystyki i dobry przykład. Zapraszamy do zapoznania się z poniższymi materiałami – na dobry początek.
Podobnych materiałów znajdziecie Państwo w Internecie (np. w serwisie youtube.pl) naprawdę mnóstwo, również w polskim wariancie językowym.
2. Postawa aktywna
W pracy z naszym programem terapeutycznym konieczna jest samodzielna, wyt??ona praca Pacjenta. Czy zastanawiali si? Pa?stwo jakie implikacje wywo?uje w umy?le ka?dego z nas sformu?owanie „Pacjent”, lub „podopieczny”. Kiedy s?yszymy te s?owa nasza pod?wiadomo?? od razu stawia „pacjenta” czy „podopiecznego” w pozycji osoby biernej, takiej na której wykonuje si? pewne czynno?ci, takiej osoby która otrzymuje terapi? . W naszym zespole przyjmujemy nazewnictwo stawiaj?ce Pacjenta w roli aktywnej. Tak? rol? pe?ni „Klient”. Nasza „terapia” to bardziej „trening”, „interwencja”. Rehabilitant z kolei, to „wspó?pracownik Klienta”. Staramy si? porównywa? nasze wspólne dzia?ania do dzia?a? jakie podejmuje sportowiec i jego trener. Takie nastawienie sprzyja samodzielnej pracy i braniu odpowiedzialno?ci Klienta za jego post?py.
3. Meta programy i elementy coachingu
Czy spotkali?cie si? Pa?stwo z sytuacj? w której kto? b??dnie zrozumia? intencj? tego co w?a?nie powiedzieli?cie? Je?eli tak, to prawdopodobnie Pa?stwa rozmówca porozumiewa si? za pomoc? innych „metaprogramów”. Odpowiadaj? one za to jak odbieramy ?wiat i jak si? z nim porozumiewamy. Niektórych motywuje przys?owiowa marchewka, innych kij. Niektórzy wol? przekazywa? informacje od szczegó?u do ogó?u, inni odwrotnie. Niektórych interesuj? podobie?stwa, innych ró?nice. Niektórzy lubi? wykonywa? czynno?ci wedle procedury, inni nie znosz? procedur, a uwielbiaj? mie? ró?ne opcje do wyboru, itd. Nie ma tutaj oczywi?cie lepszego lub gorszego podej?cia, ale umiej?tno?? diagnozowania meta programów jest bardzo pomocna wszelkiego rodzaju terapeutom. Pozwala ona bowiem tak formu?owa? polecenia, oczekiwania i plany terapeutyczne, aby ich intencje by?y dobrze zrozumiane i jednocze?nie przekonuj?ce. Dodatkowo buduje to wi?? mi?dzy terapeut? a Klientem (mówimy tym samym j?zykiem, rozumiemy si? doskonale), której znaczenie dla poprawnego przebiegu terapii podkre?laj? liczne opracowania.
Nasz zespó? korzysta tak?e z wiedzy tzw. coachów (trenerów), wprowadzaj?c do terapii elementy coachingu personalnego. Razem z Klientem zastanawiamy si? nad obszarami jego ?ycia, z których móg?by czerpa? wi?cej korzy?ci. Zadajemy odpowiednie pytania, a Klient cz?sto odpowiadaj?c na nie podejmuje decyzje o zmianie swojego dotychczasowego zachowania. Zmiany mog? by? tak proste jak np. cz?stsze zapraszanie znajomych na kaw?, lub bardziej skomplikowane jak np. zaanga?owanie si? w pomoc charytatywn?.
Nasi terapeuci czerpi? tak?e z NLP (programowanie neurolingwistyczne), znaj? s?owa-wytrychy i umiej?tnie si? nimi pos?uguj? sprawiaj?c, ?e Klient ch?tnie wykonuje swoje zadania.
4. Pozytywne wzmocnienie
Poniewa? korzystaj?c z naszej platformy Klient wykonuje du?? cz??? ?wicze? bez asysty fizjoterapeuty postanowili?my wzbogaci? nasz system o narz?dzia umo?liwiaj?ce samodzieln? kontrol? post?pów. Klient wykonuje test i otrzymuje zestawienie swoich post?pów w formie czytelnych wykresów. Dodatkowo za wykonanie poszczególnych zada? na platformie otrzymuje bonusy – troch? jak w grze. W?ród bonusów znajduj? si? „odznaki” przyznawane przez fizjoterapeutów, odznaki przyznawane automatycznie przez system (np. za systematyczno?? w wykonywaniu ?wicze?), oraz z?otówki, za które Klient mo?e dokonywa? realnych zakupów w naszym Centrum Rehabilitacji. Zgromadzone na platformie z?otówki mo?na np. przeznaczy? na wykupienie dodatkowych konsultacji z fizjoterapeut? lub wybra? jedn? z proponowanych przez nas nagród rzeczowych (szczegó?y znajdziesz tutaj).
Staramy si? tak konstruowa? plany terapeutyczne, aby nagradza?, a tym samym pozytywnie wzmacnia?, ka?de zaanga?owanie w trening. Wierzymy, ?e sukces motywuje do podejmowania wyzwa?!
5. „Każdy musi mieć coś do roboty”
To ulubiony cytat naszej koleżanki, jakże prawdziwy w kwestii rehabilitacji po udarze. Człowiek nie może być szczęśliwy jeżeli nie ma co ze sobą zrobić, a właśnie to przytrafia się często osobom po udarze. Nagle wyrwani z życia w pełnym pędzie odnajdują się w warunkach jakich sobie nie wybrali, i na jakie czują się skazani. Napotykają lawin? barier jakie pi?trz? si? przed osobami niepe?nosprawnymi. Jednocze?nie zyskuj? bardzo du?o czasu do zagospodarowania, z którym nie bardzo wiadomo co zrobi?. Tutaj z pomoc? przychodzi na przyk?ad terapia zaj?ciowa, której elementy równie? przemycamy do naszych planów terapeutycznych. Zaj?cia takie jak haftowanie, czytanie ulubionej literatury lub s?uchanie muzyki z m?odo?ci z pewno?ci? sprawi? wiele przyjemno?ci, zajm? równie? czas. Ka?dego naszego Klienta staramy si? wi?c dobrze pozna?, a w miar? up?ywu czasu proponujemy tak?e „wyzwania” do realizacji np. ka?dego tygodnia (oczywi?cie nagradzane). Tego rodzaju wyzwania spe?niaj? dwie role – daj? satysfakcj? i stanowi? doskona?e ?wiczenie.
Warto w tym momencie wspomnie? o badaniach psychologa i ekonomisty behawioralnego zarazem, Dana Ariely’ego, nad poziomem motywacji ludzi do pracy (naszym zdaniem rehabilitacja powinna w?a?ciwie by? traktowana jak praca w pe?nym wymiarze godzin). Dan Ariely [1]przeprowadzi? eksperyment do uczestnictwa w którym zaprosi? studentów deklaruj?cych, ?e lubi? uk?ada? klocki lego. Studentów tych podzielono na dwie grupy i w ka?dej proszono uczestnika o z?o?enie robota z klocków, za z?o?enie którego oferowano pewn? kwot? wyp?aty. Za z?o?enie ka?dego kolejnego robota uczestnicy mogli otrzyma? ka?dorazowo mniejsz? kwot?, a? do momentu w którym uk?adaliby klocki za darmo. Jedyn? zmienn? w dwóch grupach by?o to, co dzia?o si? z robotem z?o?onym przez uczestnika. W pierwszej grupie badacz odbiera? z?o?onego robota i odk?ada? go do pude?ka, a je?li uczestnik chcia? z?o?y? kolejnego to otrzymywa? nowy zestaw klocków. W drugiej grupie, je?li uczestnik zadeklarowa? ch?? dalszego uk?adania klocków, badacz rozk?ada? robota i przekazywa? studentowi ten sam zestaw klocków. Pomimo tego ?e jedna i druga grupa studentów mog?a zarobi? dok?adnie takie same kwoty, to w drugiej grupie studenci rezygnowali z dalszej pracy znacznie wcze?niej, zarabiaj?c przy tym znacznie mniejsze kwoty. Skoro wszyscy lubili uk?ada? klocki, to sk?d ta ró?nica w osi?gni?tych zarobkach? Rozwi?zanie jest proste: je?eli nasza praca jest pozbawiona sensu lub kto? natychmiast j? niszczy, to nasza motywacja do jej wykonywania dramatycznie spada.
Co z tego wynika dla rehabilitacji? Je?li mo?emy ?wiczy? pewne wzorce ruchowe tworz?c tym samym co? warto?ciowego, to prawdopodobnie b?dziemy sk?onni po?wi?ci? na takie ?wiczenia wi?cej czasu, a nasza motywacja b?dzie wysoka a? do zako?czenia zadania. Dlatego w??czamy do treningu hobby Klienta lub proponujemy co? czego do tej pory nie próbowa?, a wydawa?o si? mu interesuj?ce (sprawdzaj? si? nawet tak „egzotyczne” propozycje jak cho?by joga, medytacja, fitness czy w?dkowanie) – wszystko to oczywi?cie wedle mo?liwo?ci Klienta.
6. Krótkoterminowe cele
Znacie Pa?stwo na pewno to przyjemne uczucie, kiedy mo?emy wreszcie skre?li? wykonane zadanie z listy. By? mo?e trudno w to uwierzy?, ale moment ten wywo?uje natychmiastow? reakcj? chemiczn? w naszym organizmie. To w?a?nie za spraw? reakcji chemicznych czujemy wtedy przyjemny przyp?yw energii. Nasza motywacja pozostanie na wysokim poziomie je?li nasz g?ówny cel roz?o?ymy na mniejsze cele do osi?gni?cia w krótszej perspektywie czasu. Dodatkowo mo?emy doda? do listy tak?e kilka przyjemnych czynno?ci, oczekiwanie na które dodatkowo umili nasz czas. Zalecamy naszym Klientom, aby zawsze mieli na co czeka? – na nowy odcinek ulubionego serialu, na umówione spotkanie, na wymarzon? podró? albo nowe wydanie ulubionego czasopisma.
7. Dobre nawyki
Czy musimy by? silnie zmotywowani, ?eby zamkn?? za sob? drzwi kiedy wychodzimy z domu? Prawdopodobnie nawet nie zwrócimy uwagi na t? czynno??, sta?a si? dla nas nawykiem. Dla naszych mózgów wystarcz? trzy tygodnie systematycznego wykonywania danej czynno?ci, aby powsta? nowy nawyk. Czy nie by?oby ciekawym pomys?em wprowadzenie w nasze codzienne ?ycie kilku dodatkowych drobnych, zdrowych nawyków, np. nawyków rehabilitacyjnych? Zdajemy sobie spraw?, ?e po zako?czeniu naszej wspólnej przygody Klienci powróc? do swojego codziennego ?ycia i o wielu naszych zaleceniach mog? po prostu zapomnie?. Dlatego w?a?nie proponujemy wyrabianie pewnych nawyków ( i podpowiadamy jak to skutecznie robi?) ju? w trakcie trwania naszego treningu, aby po jego zako?czeniu ?atwo – bo prawie automatycznie – by?o utrzyma? dobr? kondycj? i samopoczucie.
8. Domowy trener osobisty
Kiedy porozmawiamy z osobami po udarze, którym uda?o si? powróci? do ?ycia sprzed udaru, zwykle w pierwszych kilku zdaniach us?yszymy, ?e swoj? wytrwa?o?? w ?wiczeniach zawdzi?czaj? jakiej? osobie, ?e w?a?nie dzi?ki tej osobie odnie?li sukces. Pomy?licie Pa?stwo, ?e chodzi o terapeut?? Nic bardziej mylnego. Wspominana osoba to zawsze kto? bliski z rodziny lub z kr?gu przyjació?. W naszym treningu uwzgl?dniamy wi?c rol? bliskich i staramy si? zawsze wyznaczy? „domowego trenera osobistego”, który wspó?odpowiada za post?py w treningach i jest naszym przedstawicielem w domu Klienta.
[1] Wszystkich zainteresowanych pogłębieniem wiedzy w tym temacie odsyłamy do książki „Potęga irracjonalności” Dana Ariely’ego, gorąco polecamy tę publikację, znaleźć w niej można znacznie więcej ciekawych eksperymentów.
